به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان؛ سال های بسیار زیادی است که کلانشهر تهران و دیگر کلانشهرهای ایران در فصل های پاییز و زمستان چراغ آلودگیشان روشن می شود، ولی مسئولان دیگر به این روشن شدن واکنش جدی نشان نمی دهند، گویی این امر دیگر برایشان عادی شده است!

نزدیک به دو دهه است که آلودگی میهمان ناخوانده شهر تهران است. میهمانی که میزبانش را از ماندن بسیار نگران کرده است.

رحمت الله حافظی رئیس کمیسیون محیط زیست و سلامت شورای اسلامی شهر تهران  در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما با اشاره به آلودگی هوای شهر تهران، اظهار داشت: اگر مسئولان تصمیم گیری های خود را مبتنی بر سلامت مردم انجام می دادند، به تدریج مشکلات به وجود آمده حل می شد اما اگر مسائل حاشیه ای بدون توجه به سلامت مردم در دستور کار قرار بگیرد، قطعا مشکلات روز به روز بیشتر خواهد شد.

وی با اشاره به  موضوع وام خودروها، تصریح کرد: این تصمیم بدون توجه به مسائل زیست محیطی و سلامت مردم اخذ شد و با این تصمیم آلودگی های کشور روز به روز بیشتر خواهد شد و اگر مسئولان تصمیم می گرفتند که با ورود خودروهای تازه نفس، خودرو فرسوده باید خارج شوند شاید وضعیت در کشور بهتر می شد و بدون شک انجام دادن این کار برای آن‌ها سخت نیست.

حافظی با تاکید بر اینکه مسئولان باید توسعه ناوگان عمومی را در دستور کار خود قرار دهند، افزود: متاسفانه این نگرش هنوز در دولت مردان ایجاد نشده که سلامت مردم مهم است.

رئیس کمیسیون محیط زیست و سلامت شورای اسلامی شهر تهران تاکید کرد: مجلس شورای اسلامی، سازمان محیط زیست، شهرداری تهران، وزرات صنعت، معدن و تجارت و ستاد سوخت کشور همگی در افزایش آلودگی شهر و خسارت هایی که به مردم وارد می شود، مسئول هستند.

وی در خصوص به تصویب رسیدن یک لایحه اشتباه در مجلس گفت: اعضای مجلس شورای اسلامی در یک گام اشتباه معاینه فنی خودروها را از 2 سال به پنج سال یک بار افزایش دادند و باعث شدند وضعیت آلودگی هوا روز به روز افزایش پیدا کند.

شهروندی 33 ساله که کودک 6 ساله اش بیماری آسم دارد در خصوص آلودگی هوای شهر تهران می گوید: اشتباه بزرگی کردم که شهر خود را رها کرده و برای کار به اینجا آمدم اینجا جز آلودگی و دود خودرو و درد برای کودک 6 ساله ام هیچ ندارد.

وی با ناراحتی زیاد از سردرد و سرفه هایی که کودک خردسالش در این روزها به آن مبتلا شده است، سخن می گوید و بر این عقیده است که رفع آلودگی هوای تهران برای مسئولان اهمیتی ندارد.

18 روز است که نفس کشیدن در شهر برای همه شهروندان سخت شده است و مسئولان همچنان به دنبال راهکاری اساسی هستند گویی نزدیک به دو دهه که از آلودگی هوای تهران می گذرد فرصتی برای پیدا کردن راه حل نداشته اند!

این روزها هر مسئولی با توجه به سمت کاری خود برای رهایی از آلودگی هوا راهکاری پیشنهاد می دهد اما بدون شک این راهکارها زمانی می تواند کار گشا باشد که تنها در حد یک حرف باقی نماند.

سید جعفر تشکری هاشمی معاون سازمان حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران درخصوص راهکار اساسی کاهش آلودگی هوا گفت: " کلید کاهش آلودگی هوا توسعه حمل و نقل عمومی و شبکه حمل و نقل ریلی است. گسترش و جایگزینی وسایل نقلیه پاک به جای وسایل فرسوده و آلاینده از مهم‌ترین راه حل های این مشکل است."

مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران با اشاره به وضعیت آلودگی هوا در شهر تهران اظهار داشت: وضعیت کنونی یک مرگ تدریجی و آمار مرگ میر ما در حال حاضر به 180 نفر افزایش پیدا کرده است.

وی با تاکید به اینکه تعطیلی یک هفته‌ای کارخانجات ثمربخش نیست، تصریح کرد: 15 سال است که پروانه فعالیت این کارخانجات و معادن شن و ماسه تمام شده است به همین دلیل  استانداری و فرمانده نیروی انتظامی برای لغو فعالیت این کارخانجات باید اقدام کنند، اما متاسفانه استانداری تهران که خود مجوز این کارخانجات را  صادر کرده لغو فعالیت این کارخانجات را به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارجاع می‌دهد.

به گزارش یک سایت خبری؛ اسماعیل کهرم مشاور محیط‌زیستی رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور با اشاره به وضعیت کنونی آلودگی هوا می گوید: هر چه اقدام برای کاهش آلودگی هوا وجود داشته به اجرا در آمده و برای بازگرداندن سلامت به آسمان تهران راه‌حل جدیدی دردست نیست.

وی بر این باور است که حدود 80درصد آلایندگی هوای تهران مربوط به‌ خودروها و موتورسیکلت‌هاست و اگر خودروها و موتورسیکلت‌ها منابع آلایندگی هوا نیستند پس چگونه است که به محض آغاز تعطیلات نوروز و خروج خودروها از شهر تهران، آسمان تهران فرصت می‌یابد رنگ آبی به‌خود بگیرد؟

کهرم استقرار بیش از 30درصد از حجم کل صنایع کشور (معادل یک‌سوم صنایع مهم)در اطراف تهران را یکی دیگر از معضلات کنونی پایتخت دانست که منجر به تشدید آلودگی هوا می‌شود.

وی با یادآوری اینکه موقعیت جغرافیایی تهران نیز خود مسبب تشدید آلودگی‌هاست، بیان کرد: در بخش شمال تهران رشته کوه‌های البرز قرار دارند که خود همچون سدی مانع حرکت و جریان باد و خروج آلودگی‌ها از آسمان تهران می‌شوند. درواقع موقعیت جغرافیایی تهران خود مزید بر معضل آلودگی هوای تهران است.

برخی از مردم بر این عقیده هستند که مسئولان بهتر از مردم می دانند که ریشه اصلی مشکل آلودگی هوا کجاست اما چرا آن را ریشه کن نمی کنند حتما موضوعی مهم است چراکه خود می بییند شهروندان تهرانی چگونه از مشکلات به وجود آمده آلودگی هوا زجر می کشیدند.

امروزه آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیان بارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست محیطی تهران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده ‌است. آمارها نشان می‌دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی «تا 60 درصد» افزایش می‌یابد و بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی، عروقی و ریوی، " افزایش آلاینده‌های دی اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن" است، به طوری که «آلودگی هوا در تهران به طور متوسط موجب کاهش 5 سال از عمر تهرانی‌ها شده ‌است».

برخی از کارشناسان محیط زیست بر این عقیده هستند که نخستین زنگ خطر جدی آلودگی هوای تهران در سال 1374 به صدا درآمد. در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه «هوای تهران 74» منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک «بحران ملی» که راه مقابله با آن «عزم ملی» است، نام برده شد.

سالهاست که مهاجران زیادی وارد شهر تهران می‌شوند و این مهاجران به شغل‌هایی روی می‌آورند که بازدهی ندارد و نیاز به تخصص لازم هم ندارد درنتیجه نه ‌تنها سبب پویایی و توسعه شهر تهران نمی‌شوند بلکه با فشار به شهر، سبب ترافیک و آلودگی هوای تهران و همچنین کمبود منابع آبی نیز می‌شوند. مسئولان شهری شهر تهران باید مقررات قانونی قوی داشته باشند تا افزایش مهاجرت و جمعیت و ترافیک در تهران را کاهش دهند.

بر اساس آمارها، در ایران سالیانه 45هزار نفر بر اثر آلودگی هوا می‌میرند. طبق گزارش بانک جهانی در سال 1382، 8هزارو 152 تن تهرانی به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند به طوری که فاصله سال‌های 82 تا 85، نه تنها از میزان مرگ بر اثر آلودگی هوا در تهران کاسته نشده، بلکه تنها در آبان ماه سال 85، آلودگی هوای تهران به اندازه نیمی از تمام سال 82 قربانی داشته است.

گفتنی است که در سال 1384 به دلیل دو آلاینده NOx و PM10 و به دلیل استنشاق هوای تهران 9هزارو 900 نفر فوت کردند. آلاینده PM10 به تنهایی در سال 1388 موجب مرگ 6هزارو 200 نفر شده است.در اثر آلودگی هوایی که در کشور ایران در سال 1389 به وجود آمد، حداقل 4هزار نفر در اثر این آلودگی جان خود را از دست داده‌اند.

جالب است که در سال‌های پس از آن و در پی انعقاد قرارداد همکاری با آژانس ژاپنی (جایکا) توسط شهرداری تهران، بررسی‌های جامعی در خصوص آلودگی هوای تهران انجام و تدوین راهکارهای لازم برای بهبود وضع آلودگی هوا شروع شد. بنابراین پژوهش‌ها روزانه بالغ بر یک‌هزار و 192 تن مواد آلاینده در هوای تهران منتشر می‌شود. بیشترین این آلاینده‌ها مربوط به اکسیدهای گوگرد با انتشار 695 تُن در هر روز است که بعد از آن به ترتیب اکسیدهای نیتروژن، منواکسید کربن و هیدروکربن‌های سوخته نشده، عمده آلاینده‌های هوای تهران محسوب می‌شوند.

جالب است که بر این ارقام باید 16 تن ذرات لاستیک و 7 تن آزبست لنت ترمزها را در سال اضافه کرد. اگرچه بیش از 800 هزار واحد صنعتی مستقر در تهران سهم بزرگی در آلودگی این شهر دارند، 88 درصد آلودگی هوای تهران ناشی از آلایندگی وسایل نقلیه است، در حالی که میزان استاندارد آزبست در هوا، صفر و میزانی که سازمان بهداشت و محیط زیست برای آمریکا و اروپا ارائه داده، پنج‌صدهزارم فیبر بر میلی لیتر است، اندازه‌گیری این الیاف در هوای تهران، میزان آزبست را سه‌هزارم فیبر بر میلی‌لیتر نشان می‌دهد.

 این بدان معنا است هوایی که تهرانی‌ها تنفس می‌کنند، 60 برابر اروپا و آمریکا آزبست دارد. این میزان بالای آلایندگی در حالی است که میزان استاندارد آزبست در هوای آزاد، صفر است. زیرا که از یک سو مصرف سوخت خودروهای فرسوده سه برابر خودروهای جدید و میزان آلایندگی‌شان چندین برابر آن‌ها است و از سوی دیگر بسیاری از خودروهای تولید داخلی، با این‌که نو هستند، اما از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. بنابر آمارها، در سال 1388 خورشیدی بیش از 30 هزار تاکسی فرسوده در تهران وجود داشت. در این میان آلایندگی موتورسیکلت‌ها با توجه به این نکته که موتورسیکلت‌ها چندین برابر خودروهای شخصی آلودگی تولید می‌کنند وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.

در پی این مطالعات، برنامه‌ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» در سال 1379 طراحی و تصویب شد تا طبق این برنامه در مدت 10 سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل 7 محور (استاندارد سازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی) این برنامه با همکاری وزارت صنایع، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی به مورد اجرا در آمد.

در پی آن در پاییز 1386 «طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران تهیه و تصویب شد. این طرح، که اهداف کلی آن بر اهداف طرح‌های فرادست مانند «طرح جامع تهران و هم چنین برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران استوار شده‌اند، چشم انداز تحولات مطلوب این شهر در 20 ساله آینده را ترسیم می‌کند.

در ارتباط با کاهش آلودگی هوا، این طرح علاوه بر گسترش و بهبود کیفیت حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن تمام خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، تولید خودروهای دوگانه‌سوز و همچنین توسعه عرضه گاز طبیعی فشرده، که از اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران هستند و در این طرح نیز گنجانده شده‌اند.

امروزه گسترش فضاهای سبز اطراف شبکه معابر، ایجاد معابر پیاده‌رو در مناطق تجاری شهر، ممانعت از ورود تاکسی‌های بنزین‌سوز به سیستم، دوگانه‌سوز کردن تاکسی‌های بنزینی موجود، وضع عوارض جدید برای خودروها متناسب با مصرف سوخت و انتشار آلودگی، البته این راهکارها به دلایل مختلف تا به حال جوابگوی معضل ترافیک و آلودگی هوای تهران نبوده‌اند.

«طبق قانون برنامه چهارم تا پایان این برنامه باید یک میلیون خودروی فرسوده از رده خارج می‌شد، در حالی که با گذشت 4 سال از این قانون تنها 300 هزار خودروی فرسوده از رده خارج شده‌است.

جالب است که علی‌رغم اضافه شدن شبکه مترو به شبکه حمل و نقل عمومی تهران در ده سال گذشته و افزایش تعداد اتوبوس ها و مینی بوس‌ها در این مدت، سهم حمل و نقل عمومی در کل سفرها به 26 درصد کاهش پیدا کرده است.